نوخسروانی چیست؟
نوخسروانی یک قالب شعری است، ریشه‌‌ی آن به خسروانی باز می‌گردد و شاید دیرینگی آن به قدمت قوم آریایی باشد.
از همان نخستین روزهای هویت‌یافتن این قوم، و بعدتر شکل‌گیری متون مذهبی مانند گاتاهای زرتشت،
ایرانیان با ادبیاتی اندیشه‌های الهی و حتی انسانی را بیان کردند
که نتیجه‌ی مستقیم آن ظهور شعرهایی سه‌سطری و منظومه‌هایی با بندهای سه‌سطری بود.
اگر در کشاکش اندیشه‌های گاه متناقض، گاتاهای زرتشت را نه سروده‌ی او، که الهامات وحیانی بر او بدانیم،
واژگان ثبت‌شده از سوی پروردگار بر ذهن انسان، در قالب شعر سه‌سطری ظهور کرده است.
بی‌شک همین روال ادبی و هنری حاکم بر متون کهن در آیینه‌ی ادبیات اعصار بعد ایرانی شکوفاتر شد
و در ادبیات مردم عامه مردم و ادبیات درباری به شکل «خسروانی» پدیدار گشت.
«نوخسروانی» از سه رج یا سه سطر تشکیل شده است که دست‌کم دوتا از رج‌ها هم‌قافیه‌اند.
در گذشته «خسروانی» بر وزن هجایی سروده می‌شده، اما امروزه وزن عروضی در آن به کار گرفته می‌شود
که وزن رایج و گوش‌آشنای سروده‌های پارسی است.
در «نوخسروانی» اندازه‌ی رج‌ها از دیدگاه هجا می‌تواند برابر نباشد
و از این رو از قوانین نیمایی پیروی می‌کند.
«نوخسروانی» نامیدن این گونه شعر، هم به ارج و قرب ادبیات کهن ما اشاره دارد
و هم احترامی است به مهدی اخوان ثالث که نخستین بار این نام را گوشزد کرد
و این نام در حقیقت حق تالیف و متعلق به اوست.
چند نمونه نوخسروانی:
گل از خوبی به مه گویند ماند، ماه با خورشید
تو آن ابری که عطر سایه‌ات، چون سایه‌ی عطرت
تواند هم گل و هم ماه، هم خورشید را پوشید
مهدی اخوان ثالث
****************
ای عشق! صدبار گفتم
من تکیه‌گاهی ندارم
نگذار از پا بیفتم
علی عباسنژاد
****************
دورِ دور از تو و دلش هم تنگ
آسمانش چنان قفس، کوچک
پای‌بسته پرنده‌ای از سنگ!
وحید شفیعی
****************